77 ROCZNICA POWOŁANIA ARMII KRAJOWEJ
14 LUTEGO 2019 ROKU 77 ROCZNICA POWOŁANIA ARMII KRAJOWEJ
PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ
Przed Pomnikiem Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego w Warszawie przemawiał Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, prof. dr hab. Leszek Żukowski, pseudonim "Antek", harcerz Szarych Szeregów, Powstaniec Warszawski.
Jeszcze nie umilkły odgłosy poszczególnych walk wojny obronnej we wrześniu 1939 roku, a już żołnierze i oficerowie, którzy uniknęli niewoli, organizowali w miejscu swojego pochodzenia albo znanego środowiska małe oddziały, gromadzili broń i amunicję, którą po zakonserwowaniu ukrywali. Następnie prowadzili szkolenia teoretyczne w zakresie prowadzenia walki. Podobnie - nauczyciele, działacze polityczni i sportowi, członkowie takich organizacji jak : "Sokół", "Strzelec" - tworzyli koła lokalne, werbując młodzież szkół średnich.
Związek Harcerstwa Polskiego już 27 września 1939 roku przyjął konspiracyjną nazwę "Szare Szeregi". a dla harcerek "Związek Koniczyn". - i kontynuował działalność patriotyczną. Muszę tutaj dodać wyprzedzająco, że aby być w Szarych Szeregach trzeba było mieć przynajmniej 16 lat. Ponieważ młodsza młodzież też garnęła się do walki utworzono grupę 'Zawiszaków", w której byli harcerze do lat 16.
Oto depesza - szyfr z dnia 14 lutego 1942 roku. Depesza ppłk Tadeusza Rudnickiego szefa Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza z treścią rozkazu o przemianowaniu ZWZ ba Armię Krajową.
Muł Boy Anna Romek
Podaję do wiadomości treść N.N. do Kaliny;
"Znoszę dla użytku wewnętrznego nazwę ZWZ. Wszyscy żołnierze w czynnej służbie wojskowej w kraju stanowią "Armię Krajową" podległą Panu Generałowi jako jej dowódcy.
Stanowisko Pana Generała nosi nazwę Dowódcy Armii Krajowej.
Nazwa ZWZ lub inne nazwy konspiracyjne mogą być zachowane na użytek wewnętrzny.
Naczelny wódz Sikorski Gen. Broni.
TAJNA ORGANIZACJA BOJOWA
POWSTANIE POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO
Już 17 września 1939 roku na rozkaz Szefa Sztabu gen. Wacława Stachiewicza powstała "Tajna Organizacja Bojowa". 20 września we Lwowie, na wniosek gen. Mariana Januszajtisa - "Polska Organizacja Walki o Wolność". Też 20 września w strukturach "Związku Strzeleckiego" "Organizacja Orła Białego". 3 października
- "Komenda Obrońców Polski" na rozkaz gen. Wilhelma Orlika - Rückemanna. Pod Kockiem na wniosek gen. Franciszka Kleberga powstał "Organizacja Wojskowa".
Tymczasem, jeszcze przed opuszczeniem kraju we wrześniu 1939 roku Naczelny Wódz wydał rozkaz o utworzeniu na bazie dywersji pozafrontowej, organizacji konspiracyjnej na wzór Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). 26 września 1939 roku przyleciał do Warszawy z Rumunii mjr Edmund Galant przysłany przez Marszałka Rydza Śmigłego, z misją zorganizowania Podziemia. 27 września na dzień przed kapitulacja Warszawy, dowodzący obroną gen. Rómmel wiedząc, że będzie musiał oddać się do niewoli, przekazał dowodzenie gen. Michałowi Karaszewiczowi - Tokarzewskiemu najwyższemu rangą oficerowi z doświadczeniem legionowym, który przystąpił do realizacji swojego planu organizacji Podziemia. Nawiązał kontakt z przedstawicielami stronnictw przed wojną opozycyjnych, które przyjęły kryptonimy" Stronnictwo Demokratyczne - "Prostokąt", Stronnictwo Narodowe - "Kwadrat", Stronnictwo Pracy "Romb" i PPS "Koło" .Wspólnie założyli organizację polityczno - wojskową o nazwie "Służba Zwycięstwu Polski" (SZP). Powstało Polskie Państwo Podziemne.
Kiedy Rząd Polski we Francji dowiedział się z raportu gen. Tokarzewskiego o zorganizowaniu w Kraju Służby Zwycięstwu Polski, gen. Władysław Sikorski postanowił powołać w to miejsce rozkazem z dnia 13 listopada 1939 roku Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) - o charakterze czysto wojskowym, a nie polityczno - wojskowym, jak też powierzyć jego dowodzenie na terenie okupacji niemieckiej gen. Roweckiemu, a na terenie okupacji sowieckiej gen. Tokarzewskiemu. Na czele powołanego ZWZ stanął gen. Kazimierz Sosnkowski - minister bez teki w rządzie gen. Sikorskiego we Francji.
W założeniach, opracowanych przez wyższych oficerów, w Kraju powinna powstać w konspiracji armia w sile około 400 tysięcy żołnierzy, dozbrojona ze zrzutów z Zachodu gotowa do rozpoczęcia "powstania powszechnego", równocześnie na terenie całego Kraju w momencie, gdy do granicy zachodniej dotrą nasze Siły Zbrojne z Armiami Sprzymierzonych. "Powstanie Powszechne" obejmujące cały Kraj miało gwarantować utrzymanie granic Państwa Polskiego sprzed roku 1939.
Dla uzyskania takiej liczebności wojska w Kraju Wódz Naczelny wydał rozkaz z 14 lutego 1942 roku przemianowujący ZWZ w Armię Krajową, z zadaniem scalenia akcji wojskowych wszelkimi środkami.
Niestety nie wszystkie oddziały podporządkowały się temu rozkazowi. Poza Armią Krajową pozostały: NSZ, AL, B. Ch - związane ze swoimi Stronnictwami. Pomimo to, jak wiadomo, w 1944 roku Armia Krajowa grupowała około 380 tysięcy żołnierzy i oficerów przeszkolonych i przygotowanych do walki, jednakże niewystarczająco uzbrojonych.
Na przełomie lat 1943/1944 Armia Czerwona bardzo szybko zaczęła przesuwać linię fontu na zachód. Kiedy front niemiecko - rosyjski przekroczył przedwojenną granicę Państwa Polskiego z ZSRS - zrozumieliśmy, że koncepcja "Powstania Powszechnego" na terenie całego kraju jest nierealna. Zmieniona została koncepcja "Powstania Powszechnego" na "Akcję Burza/", która miała być prowadzona na zapleczu frontu. Chociaż "Akcja Burza" na Wileńszczyźnie i na Wołyniu była pomocna działaniom Armii Czerwonej, dowództwo sowieckie zdradziecko i krwawo rozprawiało się z żołnierzami i dowództwem AK, po wcześniejszym zaproponowaniu współpracy.
Powstanie na terenie Warszawy nie było wcześniej planowane, ale kiedy front niemiecko - rosyjski zbliżył się do Wisły - taką decyzję podjęto. Uzasadnienie wydania rozkazu miało kilka motywów:
- Zbliżenie frontu do Wisły oznaczało zamienienie Warszawy na twierdzę, której zdobycie poprzedzi kompletnie zniszczenie miasta.
- Po dalszym przesunięciu frontu na Zachód - wyzwolicielami miasta będą Rosjanie.
Część Rządu Polskiego na Zachodzie nie chciało zaakceptować takiej sytuacji.
Założono, ż Warszawę wyzwoloną przez nas przekażemy Rosjanom - aby świat wiedział, że wyzwolenie nie jest równoznaczne z wolnością.
Przed upadkiem Powstania gen, Komorowski "Bor" wynegocjował ze stroną niemiecką uznanie i traktowanie Powstańców jak żołnierzy, a nie jak bandytów. Wiedząc, że będzie musiał też iść do niewoli przekazał dowodzenie armią gen. Leopoldowi Okulickiemu "Niedźwiadkowi".
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Warszawy 17 stycznia 1945 roku i w dalszym ataku na Zachód gen. Okulicki "Niedźwiadek" wiedząc, że systemy łączności z Londynem i sami żołnierze są zdekonspirowani, wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajowa.
Naczelnik Szarych Szeregów Stanisław Broniewski , aby młodzież przystąpiła do nauki
lub pracy zacytował Cypriana Kamila Norwida:
"Nam niepotrzebni są martwi bohaterowie, jeśli nie jest to konieczne, ale żywi ludzie
dla wspólnego dobra.
W tym miejscu powtórzę słowa, które wypowiedziałem 3 lata temu i za przekręcenie
których wylała się na mnie fala nienawiści:
Znacznie mniejsza część żołnierzy. głównie partyzantów leśnych, po stracie
najbliższych, rodzin, domów, nie miała co zrobić ze sobą, a nie akceptując ustroju,
zdecydowała się pozostać w lesie i walczyć na własną rękę aż do śmierci, pomimo
rozkazu rozwiązującego AK. Partyzantka, pod względem liczebnym i materialnym, bez
wsparcia rządowego nie mogła pokonać Armii Radzieckiej.
Wcale nie twierdzę, że ci ludzie nie byli bohaterami. Tylko uważam, że oddali swoje
życie niepotrzebnie, po tylu milionach ofiar, jakie Polska straciła w czasie wojny.
Sądzę, że moje twierdzenie ma poparcie w zdaniu wypowiedzianym przez Kardynała
Wyszyńskiego, a umieszczonym na ratuszu na pl. Teatralnym: Sztuką jest umierać dla
Ojczyzny, ale największą sztuką jest żyć dla niej".
Przez wiele lat ucząc się i pracując, nie manifestowaliśmy swej przeszłości w AK.
W odrodzonej Polsce staramy się przekazywać etos Armii Krajowej najmłodszemu
pokoleniu.
A jakie jest stanowisko przyszłości naszego narodu na temat Armii Krajowej -
- zobaczymy.
Źródło:
- Miesięcznik Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej
luty 2019 rok Rok XXIX Nr 02 (346)