Aleksander Szumanski

POLACY OBROŃCY MORDOWANYCH W PAULINOWIE ŻYDÓW

W nocy z 23/24 lutego 1943 roku w małej wiosce Paulinów w gminie Sterdyń, w zachodnim Podlasiu, dwunastu mieszkańców tej gminy zostało w sposób bestialski zamordowanych przez Niemców za pomoc Żydom, uciekinierom ze sterdyńskiego getta. Ta zupełnie nieznana historia stanowi przykład postawy wielu Polaków w stosunku do Żydów prześladowanych przez niemieckich okupantów w czasie II Wojny Światowej.

Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (transkrypcja z hebrajskiego: Chasid Umot ha-Olam, חסיד אומות העולם) – najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawane nie-Żydom, przyznawane przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vaszem w Jerozolimie uhonorowanych zostało dotąd, według stanu na 1 stycznia 2012 roku 24. 356 osób, w tym najwięcej Polaków 6.339. Na drugim miejscu Holendrzy 5.214 osób i Francuzi 3.513 osób. 510 Niemców otrzymało to wyróżnienie, 179 Rosjan, 22 Duńczyków i jeden Turek.

HISTORIA ŻYDOWSKIEGO AGENTA JOSKA M ÜTZENMACGERA

Pięć żywotów Józefa - Joska Mützenmachera z rozbiciem Komunistycznej Partii Polski w tle.

GETTO W ŁODZI

 Pomysł utworzenia w Łodzi getta został sformułowany w grudniu 1939 roku. Niemieckie władze okupacyjne uznały wówczas, że niemożliwe jest szybkie i masowe wysiedlenie wszystkich Żydów z Łodzi, dlatego zdecydowano się na ich tymczasową, jak sądzono, koncentrację w północnej części miasta.

Niemieckie plany upubliczniono w lutym 1940 r., gdy decyzja została podana do informacji za pośrednictwem lokalnej gazety – „Lodzer Zeitung”. Teren „dzielnicy mieszkalnej dla Żydów” obejmował obszar najbardziej zaniedbanych części Łodzi – Bałut i Starego Miasta. Większość tamtejszych budynków nie posiadała kanalizacji ani bieżącej wody, a nieczystości płynęły rynsztokami wzdłuż ulic. Do 29 lutego 1940 r. obszar ten musieli opuścić wszyscy Polacy i volksdeutsche. Natomiast Żydzi mieli stopniowo się tam przenosić. Ostatecznie getto zamkniętego 30 kwietnia 1940 r., a jego obszar wynosił wówczas 4,13 km2. Na terenie tym znajdowało się około 2300 domów z ponad 28 tys. izb mieszkalnych. Wiosną 1940 r. musiały one pomieścić ponad 160 tys. osób. Ponadto jesienią 1941 r. przesiedlono do getta blisko 20 tys. Żydów z Europy Zachodniej oraz kilka tysięcy ze zlikwidowanych gett w miastach otaczających Łódź. W szczytowym monecie w getcie łódzkim znajdowało się ponad 180 tys. osób. W końcu 1941 r. do getta „wsiedlono” ponad 5 tys. Romów, dla których utworzony został specjalny, oddzielony od getta podobóz.

TENENBAUM MORDECHAJ

 Tenenbaum Mordechaj, pseud. Jusuf Tamaroff (ur. 1916 r. Warszawa

– zm.20.08.1943 r. Białystok) – działacz syjonistyczny, przywódca powstania w getcie białostockim.

Mordechaj ukończył gimnazjum „Tarbut” w Warszawie. Studiował semitystykę na Uniwersytecie Warszawskim. Interesował się astronomią i kulturą Wschodu, poznał język arabski. W 1935 r. wstąpił do syjonistycznej organizacji Frajhajt, związanej z Poalej Syjon. Od 1938 r. należał do Centralnego Komitetu He-Chaluc.

POWSTANIE W GETCIE BIAŁOSTOCKIM

 Powstanie w białostockim getcie. Drugie co do wielkości getto  po warszawskim.

77 lat temu około 300 żydowskich powstańców podjęło nierówną walkę z niemiecką żandarmerią. Był to drugi co do wielkości, po Powstaniu w Getcie Warszawskim, zryw zbrojny ludności żydowskiej przeciwko okupantowi.

16 sierpnia 1943 roku, na wieść o planowanej przez Niemców ostatecznej likwidacji getta, rozpoczęło się powstanie w getcie białostockim.

INACZEJ NIŻ W WARSZAWIE

Getto w Białymstoku, utworzone przez Niemców 26 lipca 1941 roku, było przeznaczone dla Żydów z Białegostoku i okolic. Przebywało w nim około 42 tysięcy osób. Warto zaznaczyć, że w przedwojennym Białymstoku ludność żydowska stanowiła 43 proc. mieszkańców. Po zajęciu tego miasta przez ZSRR we wrześniu1939 roku liczba ta powiększyła się o Żydów przybywających z terenów Generalnego Gubernatorstwa (GG). Białystok przeszedł w ręce niemieckie w czerwcu 1941 roku. Już pierwszego miesiąca okupacji hitlerowskiej zgięło ok. 5 tys. Żydów.