foto1
Kraków - Sukiennice
foto1
Lwów - Wzgórza Wuleckie
foto1
Kraków - widok Wawelu od strony Wisły
foto1
Lwów - widok z Kopca Unii Lubelskiej
foto1
Lwów - panorama
Aleksander Szumański, rocznik 1931. Urodzony we Lwowie. Ojciec docent medycyny zamordowany przez hitlerowców w akcji Nachtigall we Lwowie, matka filolog polski. Debiut wierszem w 1941 roku w Radiu Lwów. Ukończony Wydział Budownictwa Lądowego Politechniki Krakowskiej. Dyplom mgr inż. budownictwa lądowego. Dziennikarz, publicysta światowej prasy polonijnej, zatrudniony w chicagowskim "Kurierze Codziennym". Czytaj więcej

Aleksander Szumanski

Lwowianin czasowo mieszkający w Krakowie

Znalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania lwowskie bale

Znalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania lwowskie baleZnalezione obrazy dla zapytania WESOLA LWOWSKA FALA

Znalezione obrazy dla zapytania WESOLA LWOWSKA FALAZnalezione obrazy dla zapytania WESOLA LWOWSKA FALAZnalezione obrazy dla zapytania WESOLA LWOWSKA FALAZnalezione obrazy dla zapytania ALEKSANDER SZUMANSKI LWOW

Znalezione obrazy dla zapytania ALEKSANDER SZUMANSKI LWOWZnalezione obrazy dla zapytania BENEFIS ALEKSANDRA SZUMANSKIEGO

Znalezione obrazy dla zapytania BENEFIS ALEKSANDRA SZUMANSKIEGOZnalezione obrazy dla zapytania BENEFIS ALEKSANDRA SZUMANSKIEGOZnalezione obrazy dla zapytania BENEFIS ALEKSANDRA SZUMANSKIEGOZnalezione obrazy dla zapytania BENEFIS ALEKSANDRA SZUMANSKIEGO

POLONEZA CZAS ZACZĄĆ W KARNAWALE WE LWOWIE

 

Dla "Barw Kresów" Aleksander Szumański

 

W sobotę 28 stycznia 2007 roku Fundacja Ocalenia Kultury Kresowej - prezes Karol Wróblewski oraz Aleksander Szumański w gościnnych progach krakowskiej "Loży" w Rynku Głównym, Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru Filmu i Telewizji zorganizowali koncert wspomnień "Karnawał we Lwowie". Wzruszający był to spektakl, czego dowodem były łzy wzruszeń wspomnieniowych wśród licznie zebranej widowni.

Koncert rozpoczął sie brawurowa prezentacją pięknej klaczy "Grażynki". Oto jak się to odbyło:

Po marmurowych schodach, wysłanych czerwonym dywanem, wolno, dostojnie wchodziła bułana klacz. Na kopyta miała założone czarne kalosze, aby nie ślizgać się po posadzkach. Prowadził ją podoficer w galowym mundurze. Gdy do sali balowej wkroczyła klacz  Grażynka - panie wydały okrzyk radości. Po obu stronach klaczy podążali dwaj żołnierze, niosąc na lśniących tacach kostki cukru. Biegły więc szanowne damy i młodziutkie panie karmić Grażynkę cukrem i marchwią. Na grzbiecie Grażynki umieszczano siodło z płaskim koszem z bukiecikami kwiatów do kotyliona. Przypinano je sobie, wśród wybuchów radości i podniecenia.

W białej sali lustrzanej, oświetlonej kryształowymi kandelabrami i pająkami, wirowały w tańcu dziesiątki malowniczych par: panie w długich sukniach, wydekoltowane, strojne perłami, szmaragdami, w ramionach panów we frakach, częściej jednak w galowych mundurach oficerskich.

Wodzireje (a było ich kilku, aby mogli zmieniać się dla wypoczynku) prowadzili tańce z doświadczeniem i wymaganą elegancją.

W naszym kraju karnawał pojawił się za czasów szlachty sarmackiej, a staropolskie obchody określane były jako zapusty. Polacy lubili szukać okazji do zabawy, bowiem życie w wiejskich dworkach bywało monotonne i nudne, dlatego karnawał przypadł im do gustu i przez cały jego okres wyprawiali uczty, organizowali kuligi z ogniskiem, pieczeniem mięsa i piciem na umór. Okres trwania karnawału rozpoczynało święto Trzech Króli, a kończył tradycyjnie, tak jak obecnie, Wielki Post. Najważniejsze były w czasie karnawału... kuligi. Zabawa polegała na tym, że sanie jeździły po dworkach, w których odbywały się obfite uczty. Trwało to zwykle wiele dni, a w każdym takim dworku bawiono się i nocowano. Karnawałowe obchody wymagały starannego przygotowania domu, opracowania menu i atrakcji dla gości. Taki kulig możemy zobaczyć w filmie nakręconym według „Popiołów” Stefana Żeromskiego. Kościół popiera te formy karnawału, które nie są sprzeczne z kulturą chrześcijańską. Bawmy się więc w ostatki i niech towarzyszą nam tańce, śpiewy i dobra muzyka.

Podtrzymujmy nasze piękne tradycje, rozpalajmy ogniska, cieszmy się i śpiewajmy.

Pierwszy ponoć bal karnawałowy w Polsce odbył się na Wawelu w 1519 roku za sprawą królowej Bony. Ówczesne bale rozpoczynały się o godz. 10 wieczorem i trwały krótko, bo zaledwie cztery godziny. Dopiero w wieku XIX wydłużono ten czas do... białego rana.

Zwyczajem i zarazem przywilejem magnatów było urządzanie w karnawale polowań. W "Kiermaszu wieśniackim", zbiorku sowizdrzalskim z początku XVII wieku, pisano:

 

Mięsopusty, zapusty,

Nie chcą państwo kapusty,

Wolą sarny, jelenie

I żubrowe pieczenie.

 

 

Polowania traktowano jako zabawę rycerską, dostępną tylko dla szlachetnie urodzonych. Odbywały się na różne sposoby: z psami, z obławą, z sokołami. Za najszlachetniejsze uchodziło sokolnictwo, a ptakami łowczymi były: orły, krogulce, jastrzębie, sokoły, rarogi, sowy i inne. Szczytowy rozwój karnawałowych ceremoniałów nastąpił w XIX wieku, kiedy to na przekór zaborcom przyjęło się demonstracyjnie rozpoczynać bale polonezem. A balów było wtedy bez liku. Były bale proszone, bale składkowe, bale panieńskie, bale kawalerskie, bale określonych sfer i grup zawodowych. W Krakowie natomiast brylowano na wieczorach tanecznych w najpiękniejszych pałacach: Pod Baranami u Potockich i Na Szlaku u Tarnowskich.. W III ćwierci XIX wieku modne stały się na dworze wiedeńskim tzw. bale polskie będące nie tylko rodzajem manifestacji polskości polskiej arystokracji, ale także wyrazem sympatii dla Polaków kół politycznych i arystokratycznych ówczesnej Europy. Wyrazy sympatii dla Polaków okazywał także cesarz Rudolf, który podczas balu kazał się prezentować polskiej arystokracji. Podobnie arcyksiężna Stefania podczas balu w 1887 roku, który odbył się w pałacu księcia Eugeniusza Sabaudzkiego będącego siedzibą ministerstwa skarbu, założyła toaletę w polskich barwach narodowych; białą suknię z dopiętym trenem z czerwonego aksamitu.

Bal polski na dworze wiedeńskim, któremu patronowały damy z całej austriacko-węgierskiej arystokracji rozpoczynał się polonezem, następnie tańczono modnego wówczas i obowiązkowego walca i mazura.

 

LWOWSKIE BALE

 

Lwów, miasto wiecznie żywe, otwarte, towarzyskie, lubiło się bawić. Świadczą o tym liczne bale, wydawane na różne okazje. Przygotowane z klasą, przyciągały do tego miasta. Największa kumulacja i mnogość bali miała swój czas w porze karnawału, ten okres ożywiał całą społeczność Lwowa. Stawał się okazją do spotkań, zawierania nowych

przyjaźni, zarówno w sferze politycznej, jak i towarzyskiej. To właśnie na balach odbywały się swoistego rodzaju „jarmarki” matrymonialne, na których młodzi kawalerowie szukali odpowiadających im majątkiem przyszłych żon, a rodzice wprowadzali swoje córki w świat dorosłych.

Najpiękniejsze i najważniejsze bale wydawali gospodarze pałacu namiestnikowskiego oraz rody arystokratyczne miasta Lwowa. Każdy namiestnik w miejscu swego rezydowania organizował i uczestniczył w tego rodzaju imprezach. Bale, które pamiętano i z chęcią wspominano jako wesołe i udane imprezy towarzyskie, miały miejsce w pałacu namiestnikowskim w czasie kadencji Alfreda Potockiego (1875–1883). Patronowała tym balom żona pana Alfreda – Maria z Sanguszków Potocka, znana w towarzystwie lwowskim jako pani Alfredowa.. To właśnie karnawał był wyznacznikiem i cezurą życia towarzyskiego i kulturalnego Lwowa.

Z niezwykłym przepychem i bogactwem organizowano bale na cześć przybyłych do Lwowa cesarza Franciszka Józefa i arcyksięcia Rudolfa. Na te okazje w roku 1880 wydano dwa bale – miasta Lwowa w Ratuszu i bal szlachty w salach Kasyna Miejskiego. Na balu miasta w Ratuszu na czele organizatorów stał prezydent stołecznego miasta Lwowa – Michał Gnoiński. Monarchę przywitała rada miejska, w strojach polskich, u wjazdu do ratusza. Wejście na salę balową cesarza odbyło się w towarzystwie pani Alfredowej. Na samym początku na cześć cesarza odtańczono mazura, taniec, który lubił władca, ale tylko jako obserwator. Oczywiście lwowianie zadbali, by pierwszy taniec wypadł imponująco, dlatego do tego tańca wybierano najlepszych tancerzy i najurodziwsze lwowianki.

Bale to nie tylko rozrywka dla elity. Bawił się każdy, kto miał ochotę. Organizowano bale dla poszczególnych grup zawodowych, np. Bale Prasy, które tłumnie gromadziły świat dziennikarski w salach Kasyna Miejskiego. W pomieszczeniach tego budynku swe bale mieli także aktorzy, medycy, urzędnicy, prawnicy. Poza balem marszałkowskim i innymi w prywatnych pałacach odbywały się bale publiczne w pięknych salach Kasyna Miejskiego, które gromadziły zamożne mieszczaństwo oraz lwowskie sfery wojskowe, adwokackie i urzędnicze.

W salach Kasyna, miały też miejsce bale dobroczynne.  Bale we Lwowie były organizowane z różnych okazji i o różnym charakterze. Nie sposób pominąć bali kostiumowych, które można określić jednym słowem – widowisko. Gospodarze i goście dbali o to, by każdy bal był niezwykły, lepszy od poprzedniego, zawsze próbowano zaskoczyć strojem, zachowaniem.

W karnawale 1885 roku zorganizowano Bal „Sienkiewiczowski”. Pomysł na nazwę związany był z Trylogią Henryka Sienkiewicza, która w tym czasie odnosiła sukcesy. Myśl zatem rzucona w ratuszu przez zacnego i zasłużonego prezydenta miasta Rutowskiego, by urządzić bal kostiumowy, gdzie te wszystkie postacie ożyły, znalazł ogólny aplauz w wysoce kulturalnych i patriotycznych sferach mieszczaństwa lwowskiego. Jak zwykle w takich razach, delegacja komitetu balowego z prezydentem Rutowskim na czele udała się do pani Alfredowej z prośbą o objęcie protektoratu. Po uroczystym polonezie i ognistym mazurze, odtańczonych przez sienkiewiczowskie postacie, doskonale ukostiumowane i poprawnie oddane przez grupy mieszczaństwa lwowskiego, wpadło na salę  kilkadziesiąt par krakowskich, i odtańczyło z werwą wyuczone figury, stając przed panią Alfredową siedzącą w majestacie przed wszystkimi innymi patronesami. Urządzano także inne bale kostiumowe, dla elit urzędniczych. Całą imprezę nazwano "Jarmark kołomyjski". Furorę zrobił Tadeusz Rutowski, gdy pojawił się na balu kostiumowym, ucharakteryzowanym np. na postaci z „Ogniem i Mieczem”, on jako Skrzetuski. W programie tanecznym grano polonezy, walce, kadryle, polki, mazury, galopy, o których pisano w zaproszeniach.

Nie sposób pominąć balu w pałacu przy ul. Kurkowej, wydawanego przez Włodzimierza Dzieduszyckiego raz do roku. Podczas gdy „wesele krakowskie” wpadło na salę ze zwykłym impetem i harmidrem podkówek i brzękadeł i po mistrzowsku odtańczyło swoje krakowiaki przeplatane dowcipnymi i wesołymi śpiewkami, po tym cicho, spokojnie przy dźwiękach jakiejś huculskiej melodii granej przez wiejskich skrzypków, w tym charakterystycznym u naszych Hucułów jakby trochę tęsknym nastroju, i pokłoniwszy się według zwyczaju do kolan  dostojnych, a przez wszystkich tak kochanych gospodarzy, zaśpiewali okolicznościową pieśń. Było to tak nastrojowe, tak malownicze, że zachwyt był ogólny. Pan Włodzimierz kochał Hucułów, był wprost rozczulony. Barwność, pomysłowość – te słowa najlepiej określają lwowskie bale kostiumowe. Każdemu taki bal na pewno pozostał w pamięci na długi czas, jako niezapomniane przeżycie. Powyższa prezentacja bali pokazuje nam wystawność i rozmach lwowskiego karnawału. Pomysłowe stroje, aura radości i zabawy – to wielobarwne tło do ukazania życia towarzyskiego zamożnej części lwowskiego społeczeństwa.

Sezon karnawału to też pora zawierania związków małżeńskich. Tenże fakt wpływał na zwiększoną liczbę gości i dodawał splendoru każdemu karnawałowi. W roku 1890 miało miejsce wesele Stanisława Siemińskiego z Zofią Tarnowską, córką marszałka krajowego hr. Jana z Dzikowa i Zofii z Zamoyskich. Ponieważ wesele miało miejsce w czasie karnawału, w programie oprócz tradycyjnych, corocznych bali, obiadów, przyjęć i fet odbyło się wesele, które trwało przeszło tydzień, kończąc się obrzędem ślubnym w lwowskiej katedrze.

Karnawałowe bale w II Rzeczypospolitej mają swoją wspaniałą historię. Osobną kartę stanowiły bale wojskowe licznie stacjonujących przed wojną pułków piechoty, artylerii lekkiej i ciężkiej, łączności, lotnictwa i kawalerii. Właśnie bale ułańskie były ozdobą karnawałowego szaleństwa, popisem oryginalności i wyszukanych manier. Po tych balach pozostawały wspomnienia, łzy wzruszeń. Bezdyskusyjną palmę pierwszeństwa pośród dwudziestu siedmiu pułków ułanów II Rzeczypospolitej dzierżył bal Ułanów Jazłowieckich ze Lwowa. Najwspanialszym pułkiem ułanów, opromienionym nimbem bohaterstwa, znanym z fantazji oraz poczucia honoru i humoru, był 14. Pułk Ułanów Jazłowieckich. Sławne czyny Ułanów Jazłowieckich zapisały się na kartach historii jazdy polskiej.

 

 

 

Od Jazłowca w brawurowej szarży wyzwolonego, z cudownym obrazem Matki Bożej Jazłowieckiej w miejscowym klasztorze, Chmielowa, Szczurowic, Wernyhorodek, Komarowa, Radziechowa, po Wólkę Węglową w 1939 r. - to tylko kilka ważniejszych miejsc bitew 14. Pułku. W czasie wojny nie było dla ułanów niewykonalnych rozkazów, natomiast w okresie pokoju ułani godnie podtrzymywali tradycje pułku.

Bal ułanów jazłowieckich od 1927 r. odbywał się zawsze 1 lutego, w dniu imienin prezydenta RP, patrona Pułku. Ponieważ Pułk stacjonował we Lwowie, bal urządzano w najbardziej reprezentacyjnym hotelu miasta, znanym z pięknych wnętrz - u słynnego "Georga".

Pod koniec grudnia dowódca Pułku rozsyłał zaproszenia na bal na pięknym papierze czerpanym. Zapraszał lwowskie elity, przedstawicieli ziemiaństwa oraz dowódcę korpusu i generalicję. Osobiście dowódca Pułku zapraszał prezydenta RP - prof. Ignacego Mościckiego, który na bal delegował swojego przedstawiciela.

Przed balem główną salę hotelu oraz inne, mniejsze, ułani dekorowali proporczykami pułkowymi, szablami, lancami, emblematami kawaleryjskimi. Z wielkich pomieszczeń piwnicznych na czas balu usuwano wszelkie zapasy żywności, trunków, doprowadzano do perfekcyjnej czystości podłogi, ściany i sufity oraz instalowano w nich wojskową stajnię z dziesięcioma boksami i żłobami pełnymi pachnącego siana. Zamiast koni do boksów przywożono stoliki i atłasowe krzesła. Przed samym balem w żłobach umieszczano metalowe pojemniki z lodem i butelkami francuskiego szampana. Centralną stajnię i boksy oświetlały kolorowe lampiony i normalne lampy stajenne.

Do balu oficerowie byli w pełnej mobilizacji - jak do bitwy: każdy miał przez dowódcę wyznaczone zadania do wykonywania i funkcję.

Były również surowe rozkazy dowódcy. Jednym z takich był rozkaz tańczenia przez oficera tylko jeden raz z poszczególną damą. Chodziło o to, aby wszystkie damy tańczyły - a na bal przychodziły również panie niezbyt powabne, chociaż dostojne. Nie do pomyślenia było, aby oficerowie nadużywali podczas balu alkoholu. Obowiązywał całkowity zakaz spożywania dowolnych trunków, poza kilkoma określonymi toastami.

Bal rozpoczynał się o godz. 9.00 wieczorem. Godzinę wcześniej meldowali się u płk. Godlewskiego wszyscy oficerowie, do majorów włącznie. Moderunek musiał być nienaganny.

W głównej sali balowej grała orkiestra pułkowa, a trębacze grali marsza pułkowego. Przy dźwiękach marsza generalskiego na salę wchodzili generałowie, a kiedy, jako ostatni, wchodził na salę przedstawiciel prezydenta RP - orkiestra grała hymn państwowy. Trzeba dodać (bo dzisiaj, niestety, nie zawsze tak bywa), że wszyscy obecni stali wyprężeni na baczność.

Zaczynano - jakże mogłoby być inaczej - polonezem. Ustawiały się pary. W pierwszej parze szedł reprezentant prezydenta z najbardziej dostojną, zasłużoną damą, w drugiej - dowódca pułku z żoną, a za nimi 150 par! Polonez trwał niedługo, po czym trębacze zaczynali grać walca. Nareszcie zaczynał się prawdziwy bal.

Tańczono walce, tanga, slow-foksy, fokstroty, bluesy, samby. O północy milkła orkiestra. Stali uczestnicy balów wiedzieli, jaka ich czeka niespodzianka. Opisałem to wyżej o klaczy Grażynce.Był to bal reprezentacyjny 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich, więc nie do pomyślenia był fakt zaistnienia drobnego nawet nadużycia alkoholu przez oficera. W celu zapobieżenia podobnym wypadkom, dowódca Pułku wyznaczał dwóch oficerów do specjalnej służby, polegającej na dyskretnym obserwowaniu, czy nie zachodzi potrzeba usunięcia delikwenta do specjalnie przygotowanego pokoju na piętrze hotelu. Kiedy bal trwał w najlepsze, bułaną klacz odprowadzano do stajni koszarowej, gdzie wreszcie mogła najeść się do syta. Trzeba bowiem dodać, że klacz na parę tygodni przed balem była na specjalnej diecie warzywnej, aby na sali nie zrobiła niemiłej niespodzianki. A bal trwał, strzelały butelki szampana, rozwijały się flirty, rodziły się i gasły uczucia, nadzieje, padały czułe słowa, powłóczyste spojrzenia rozmarzonych dam w ramionach tańczących oficerów. O 6.00 przed hotel zajeżdżały pojazdy pułkowe, prawie zawsze o tej porze roku - sanie.

Sanie dowódcy Pułku zaprzężone były w białe konie, dowódców szwadronów - w kare. Przy uprzęży wszystkie miały dzwoniące janczary. Kiedy rozwożono gości do domów, a biały puch pokrywał dachy domów i wieże kościołów, po uśpionym mieście niosło się radosne ich dźwięczenie.

Odeszły w przeszłość ułańskie bale i ów najsławniejszy - Ułanów Jazłowieckich razem ze Lwowem oderwanym od Polski bezprawiem Jałty.

Przez całe dwudziestolecie przed drugą Wojną Światową Lwów był niewątpliwie najweselszym miastem Rzeczypospolitej. Nie płocha Warszawa z jej słynnymi kabaretami, nie solidny Kraków z jego czcigodną uniwersytecką profesurą, dumną arystokracją i statecznym mieszczaństwem, nie spokojny, gospodarny Poznań, nie ciche, powolne, melancholijne Wilno, i wreszcie nie żadne inne miasto Polski – ale właśnie Lwów. Wszyscy lwowianie, poczynając od prostego, przedmiejskiego batiara, a kończąc na czcigodnym profesorze Uniwersytetu Jana Kazimierza czy Politechniki Lwowskiej, cały ten serdeczny lwowski lud (z wyjątkami oczywiście), odznaczali się na ogół, obok wszelkich innych cech charakteru i usposobienia, także znacznym optymizmem, stałą pogodą ducha, dużym poczuciem humoru, niepoślednim dowcipem i znakomitym refleksem sytuacyjnym.

Barwnie opisał karnawały lwowskie Wiktor Budzyński- twórca niezapomnianej audycji radiowej, , "Wesoła lwowska fala”. .Lwów umiał się bawić, jak to  się u nas mówiło: „od drzwi do klamki!”. W karnawale mieliśmy do wyboru — „tańcówki” od najtańszych i najpopularniejszych do najwytworniejszych bali w Kasynie Miejskim i Kole Literackim. „Babraj - wybiraj!” jak wołały na rynku lwowskim - sprzedawczynie tanich pomarańcz ... Więc „babraliśmy” i wybieraliśmy -karnawałowe rozrywki w zależności od „przeciągu w kieszeni” albo od gustów naszej aktualnej sympatii płci słabej. Lwów - tańczył w każda sobotę karnawałową we wszystkich dzielnicach miasta do białego rana, które witano białym mazurem albo błękitnym walcem. Chodźmy! Pójdźmy spacerem przez karnawałowy Lwów!

 

ZACZNIJMY OD BALU KAFLARZY

 

Kaflarz po lwowsku; w innych dzielnicach Polski - zdun. Przy ulicy Zielonej, gdzie raczono nas wódką z pieprzem, gdzie obowiązywał „fason” (białe rękawiczki dla panów!) gdzie okazywano tyle gościnności i serdeczności, że czułeś się jak we własnym domu! A ta wyżerka! Ten bufet! Te zaproszenia i namowy: „ta wcinaj pan!” „ta frygaj braci!” Do dziś wzrusza mnie wspomnienie tego najbardziej demokratycznego balu lwowskiego, urok panienek w perkalikowych kolorowych sukienkach, wdzięk i nieskazitelne maniery młodzieńców, prostota i szczerość starszych .. .Z ulicy Zielonej skoczmy do

„Gwiazdy” - do domu rzemieślników i rękodzielników lwowskich - niedaleko - na Łyczakowie .. .W sali „Gwiazdy” - spotykał się rzemieślnik lwowski z akademikiem, praktykant szewski ze studentem - i razem pili piwo  i razem bili się o każdą ładną dziewczynę!

Nas  tam w takim mieście chcieli Sowieci uczyć prawdziwej demokracji? Żyła ona z nami. Tańczyła w karnawale.  Z „Gwiazdy” – idziemy- znowu do niedalekiego sąsiedztwa, gdzie ulokował się „zamek lwowskich kupców” czyli Lwowska „Strzelnica”. Idzie z nami do kupców lwowskich na ich bal karnawałowy rękodzielnik z Gwiazdy i kaflarz z ulicy Zielonej. Na

„Strzelnicy” -z okazji świąt narodowych i rocznic - noszono (nie dacie wiary!) kontusze, czamary i wspaniałe kołpaki, w karnawale obowiązywały fraki, smokingi, żakiety i nawet stare zapomniane już dziś austriackie „an- glezy” .. . Ale my studenci, akademicy, goście z Gwiazdy i z Zielonej ulicy - przychodziliśmy w tak zwanych „strojach dowolnych” (jak głosiło zaproszenie).

 

 

 

Gdy na „Strzelnicy” zabawka się „nie kleiła” - no to szło się całą kupą - do miasta, gdzie w samym centrum ulokował się „Sokół” (Sokół - Macierz) bo na przedmieściach były różne filie (Sokoła-Macierzy!) Tam w „Sokole” zabawa była murowana, popularna, dostępna dla wszystkich, tania i wesoła. W bufecie pączki i chrust domowego wyrobu Koła Pań, tradycyjny barszcz, parówki (kiełbaski), orkiestra dęta! Po pijaku, czyli w pijanym widzie, można było nawet poćwiczyć na drążkach albo — skakać przez „kozioł” ! Na każdej zabawie, od ulicy

Zielonej do centrum miasta, główną rolę grał wodzirej, który w kolorowych szarfach biegał jak opętany i stopniowo tracił głos. U nas nazywano go „aranżerem”..

Na każdej zabawie - główną atrakcją balu był kotylion, walc kotylionowy, połączony z walcem dla pań czyli „panie wybierają”. Panie wręczały ulubieńcom piękne kotyliony czyli barwne szarfy, panowie musieli „fundnąć” damom bukieciki kwiatków . . .Jeżeli w „Sokole” jest nam za gorąco, bo za wielki ścisk - to skoczmy niedaleko znowu - do Kasyna Oficerskiego przy ulicy Fredry, gdzie rzadko widywano oficerów, a sala tego kasyna stała się jedną z wielu najbardziej demokratycznych i popularnych sal karnawałowego Lwowa.

Jeżeli uznamy, że towarzystwo tu jest zbyt „mieszane” - o śmietankę tam było trudno! - i że nastrój jest pod „magulanie” (bitka!) to - parę kroków stąd na ulicę Akademicką, i już - wchodzimy do najbardziej wytwornych sal Kasyna i Koła Literackiego, gdzie kończy się jakiś bal prasy albo bal lekarzy .. . Ale nam wszystko jedno jaki bal, grunt, że gra orkiestra i to niezła, grunt, że panny - trochę już senne - chętnie płyną w błękitnym walcu o świcie i że w bufecie zniżyli ceny na „kanapki” (lwowskie „sandwicze” !).

Już jest świt - pada śnieg - dzwony kościołów zwołują na pierwsze „roraty niedzielne” - niektórzy prosto z Kasyna pójdą do Katedry lwowskiej, inni na słynny rosół do głośnego Icka Spucha - a my wołamy lwowskiego fiakra i zamienionego na sanki i pędzimy w białej bajce -

do pobliskich Winnik na gorący „grog” albo do niedalekiego Janowa - na królewski miód Sobieskiego.”

Z ulicy Janowskiej i Kliparowskiej przenosimy się do Zamarstynowa "...gdzie za drągiem u Kiżyka klawo ciuchra szac muzyka..." Ta dzielnica Lwowa zamieszkana była

przez robotników. Posiadała wiele zakładów przemysłowych i komunalnych przy ulicach: Zamarstynowskiej, Św. Marcina, i Żółkiewskiej. Tutaj znajdowała się słynna fabryka wódek i likierów Baczewskiego."... A kto z was ma tęgie krzyże, niech nie siedzi sam w chawirze, niechaj z nami browar chiży, niech za patyk gna...".

 

Bal u Ciotki Bandziuchowej odbywał się w audycji radiowej ,, Wesoła lwowska fala” do 1939r.. I jako jedyny z lwowskich balów przetrwał do dnia dzisiejszego jest organizowany corocznie na zakończenie karnawału w Krakowie przez Fundację Ocalenia Kultury Kresowej ,,Chawira”. Odbędzie się także w tym roku a piosenką tytułową jest ,,Przy muzyczce fajno płynie czas”

Przed wojną we Lwowie przy ul. Ochronek 1 miało swoją siedzibę "Towarzystwo Weteranów".

Ta organizacja wojskowa skupiała emerytowanych oficerów i podoficerów wojskowych. Organizowano tutaj bardzo popularne zabawy i bale karnawałowe. Znalazły one swoje miejsce także w piosence która nosi tytuł ,,Bal u weteranów”. Dzięki lwowskim żołnierzom służącym w wojsku austriackim została rozpropagowana na całą Polskę. Lwowski chór Eriana śpiewał ją w wersji rozszerzonej.

Mam nadzieję że udało mi się choć trochę przybliżyć Szanownym Czytelnikom atmosferę karnawału i zabawy karnawałowej we Lwowie. Jeżeli nie to zapraszamy na ,,Bal u Ciotki Bańdziuchowej” który odbędzie się na zakończenie tegorocznego karnawału w Krakowie.

 

 

 

 

Przypomnę, iż w programie koncertu wysłuchaliśmy piosenek

 

  1. ,,Poloneza Ogińskiego”
  2. ,,Biały mazur”
  3. ,,Książe”
  4. ,,Klawo jest”
  5. ,,Walc Francois”
  6. ,,Jeszcze jeden mazur dzisiaj”
  7. ,,O dwunastej godzinie”
  8. ,,Grand zabawa”
  9. ,,Że studencikiem jestem ja”
  10. ,,Sztajerek lwowski”
  11. ,,Tam na rogu na Janowskiej”
  12. ,,Polka zamarstynowska”
  13. ,,Przy muzyczce”
  14. ,,Bal u weteranów”
  15. ,,Party w Londynie”

 

w wykonaniu artystów zespołu "Chawira"  - Magdaleny Sowy, Ireny Paprockiej, Ewy Rudnik, Marka Kaczmarczyka, Wojciecha Habeli,, Karola Wróblewskiego, Stefana Czyża, Jerzego Skrejki

oraz

Franciszka Makucha, Doroty Helbin i Mateusza Dudka

 

Scenariusz i reżyseria oraz układ tekstu konferansjerki Karol Wróblewski

 

Konferansjerka Wojciech Habela i Aleksander Szumański

 

ORGANIZATORZY KONCERTU

 

Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu i Telewizji  Oddział w Krakowie Rynek Główny 41

Fundacja Ocalenia Kultury Kresowej ,,Chawira” z Krakowa oraz

Aleksander Szumański

 

Wstęp wolny

 

Uczestnicy koncertu oraz organizatorzy serdecznie pozdrawiają Redakcję "Kresowego Serwisu Informacyjnego" oraz Szanownych Czytelników.